Żywa Biblioteka - reszta jest historią

Żywa biblioteka – reszta jest historią

„Żywa biblioteka” polega na zebraniu w określonym miejscu i czasie grupy ludzi, którzy gotowi są podzielić się z innymi (słuchaczami/czytelnikami) swymi osobistymi przeżyciami, wspomnieniami i przemyśleniami na zadany temat. „Czytelnicy”, przychodząc do tej biblioteki, mogą „wypożyczyć” sobie taką żywą książkę na pół godziny, wysłuchać opowiadania i – w odróżnieniu od klasycznej książki – zadawać pytania. Uważamy, że taka metoda uczenia historii, czy języka polskiego jest znacznie bardziej atrakcyjna, niż tradycyjna lekcja i lepiej zapada w pamięć słuchacza.

„Żywa biblioteka” jest programem Unii Europejskiej, a działania w ramach tego programu są częściowo sponsorowane przez Radę Europy. MTO jest jedynym partnerem z Polski w wielkim, międzynarodowym projekcie, obejmującym oprócz nas sześć krajów: Portugalię, Hiszpanię, Francję, Włochy, Bułgarię i Rumunię.

Tematem tego projektu jest „Nazizm i stalinizm”. Przygotowaliśmy osiem żywych książek na ten temat.

  • Ewa Andrzejewska, „Tajemnica Wronek. 1947 r.”: Wspomnienia o Wacławie Lipińskim, piłsudczyku, który brał udział w walkach o Lwów i w obronie Warszawy w 1939 r. W czasie wojny działał w organizacjach niepodległościowych. Kilkakrotnie z informacjami przekraczał granice w drodze z Budapesztu do Polski. Po wojnie wstąpił do WiN, aresztowany w 1947 r., zginął w więzieniu we Wronkach w 1949 r. Opowiada synowa Wacława Lipińskiego.

  • Maria Drożdżak, „Losy ojca – partyzanta. 1944 r.”: Opowieść o Edwardzie Korusie, który jako młody chłopak był członkiem ruchu oporu. W 1944 r. został zaprzysiężony, przenosił meldunki między partyzantami, po wojnie został leśnikiem i posłem w czasie stanu wojennego, zmarł w 1983 r.

  • Krystyna Dryla, „Chłopiec z Abakanu. 1939 r.”: Rodzina Jarosława Dryli wraz z innymi rodzinami polskimi z małego miasteczka w północno-wschodniej Polsce została aresztowana na początku wojny przez NKWD i natychmiast zesłana do Kazachstanu. Podróż w strasznych warunkach zdawała się nie mieć końca i była jedną, wielką mordęgą. Warunki w kołchozie również nie dawały wielu szans na przeżycie, choć miejscowa ludność starała się być pomocna. Po wojnie resztki rodziny powróciły do Polski. Opowiada wdowa po Jarosławie.

  • Stanisław Faliński, „Z Syberii na Monte Cassino. Wojna”: Po zamordowaniu ojca przez NKWD, z matką i siostrą w 1940 r. zostaje wywieziony do Kazachstanu. W lutym 1942 r., po morderczej wędrówce przez Syberię, w przyłącza się do tworzonego na terenie ZSRR wojska polskiego, z którym przeszedł przez Iran i Palestynę do Włoch i w którego szeregach później walczył pod Monte Cassino.

  • Stefan Kulig, „W kamieniołomie Wapienniki. 1952 r.”: Na początku wojny członek ZWZ i AK. Przeprowadzał oficerów polskich na Słowację. Aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego Oświęcim-Brzezinka. W kwietniu 1945 r. trafia do obozu Ravensbruck, z którego został wyzwolony przez Armię Czerwoną. W sierpniu 1948 r. aresztowało go UB i został skazany na 5 lat więzienia za przynależność do Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Karę odsiadywał w różnych miejscach. Najgorzej wspomina Ośrodek Pracy Więźniów w Strzelcach Opolskich, gdzie 12 godzin dziennie pracował w kamieniołomach.

  • Danuta Rybska, „Moja mama w Ravensbruck”: Wspomnienia o matce Aleksandrze, która podczas wojny wraz z siostrą przechowywała w swoim mieszkaniu członków ruchu oporu, za co została aresztowana przez gestapo i osadzona w więzieniu. Później znalazła się w obozie w Ravensbruck, gdzie była poddawana eksperymentom pseudo-medycznym. Przeżyła dzięki pomocy współwięźniarek, koleżanek z harcerstwa.

  • Helena Skoczeń, „Na św. Stanisława przeszedł granicę. 1939 r.”: Opowieść o bracie Michale, który w święto św. Stanisława Kostki, 13 listopada 1939 r., jako młody chłopak przeszedł samotnie górami przez zieloną granicę i udał się do Budapesztu, żeby wstąpić do wojska we Francji i walczyć o Polskę. Po wojnie pozostał za granicą, dzięki czemu uniknął więzienia i prawdopodobnie ocalił życie.

  • Stanisław Skoczeń, „Dni i noce w kopalni Dymitrow. 1953 r.”: Po wojnie za udział w działaniach grupy „Odwet Górski” został aresztowany i skazany na 6 lat ciężkich robót, m.in. w kopalni Dymitrow na Śląsku.

Postanowiliśmy także wzbogacić naszą bibliotekę o „żywe książki” na temat sądeckiej Solidarności w latach 1980 – 1990. Na tej półce zgromadziliśmy sześć „książek”, żywych świadków historii.

Wszystkie wywiady były prowadzone i nagrywane przez grupę 15 uczniów liceum społecznego „Splot” i technikum elektrycznego w Nowym Sączu, przygotowanych do tego celu na warsztatach prowadzonych przez MTO.

W połowie czerwca otworzyliśmy naszą „żywą bibliotekę” dla publiczności. W budynku MTO zebrało się ponad 80 osób pragnących po raz pierwszy skorzystać z tego programu. 

Mamy nadzieję, że nasza inicjatywa okazała się interesująca i będziemy mogli kontynuować ją w przyszłości, tzn. skupiać się na rozmaitych dziedzinach życia i poznawać w bezpośredniej rozmowie ciekawych ludzi i różne punkty widzenia.

Dziękujemy organizacji włoskiej Net in Action za zaproszenie MTO do tego projektu wraz z siedmioma innymi krajami Unii Europejskiej, a programowi Europa dla Obywateli za niezbędne wsparcie finansowe.

Human Library – the rest is History

In EU society the awareness of the violation of human rights, democracy and freedom linked to Nazism and Stalinism and the dramatic implications of war, today is fundamental to play an active role to preserve the future. The goal of Human Library Program is to acquire from witnesses and witnesses’ relatives a concrete knowledge about the mistakes and tragedies linked to Nazism and Stalinism and share it with younger generation. This method turns a group of people into “living books”: from a catalogue “readers” choose a book, turning the pages of its real life individually or in small groups.

We started the project with training 4 groups of 4 teenagers each in making interviews and recording them with video-cameras. During the training they were taught not only ways of doing interview and technical details but also learned about history, goals and reasons behind Human Library Program.

Then 15 of these teenagers went to 8 “living books” we were able to identify in our region and recorded long interviews with each of them focused on Nazism and Stalinism period (1939 – 1956). We added a second bookshelf to our library by recording 7 stories about Solidarity movement and Marshal Law events in our region (1980 – 1990). These recordings were carefully edited with English subtitles on each of them. Here is the catalogue of the books on the first shelf:

1. Ewa Andrzejewska: “Wronki Mystery. 1947”. The story of Colonel Waclaw Lipiński’s life told by his daughter-in-law. Colonel Lipinski fought in the Battle of Lviv in 1920 against the Red Army and in the Battle of Warsaw in 1939 against the Nazis. He was a very brave soldier and a noble man. During the Nazi occupation he was involved in various underground organizations and many times crossed the border as a courier on his route from Budapest to Warsaw. When World War II ended, he joined WiN (the Freedom and Independence Movement), one of numerous groups resisting the Soviet occupation. He was arrested in 1947 and imprisoned in Wronki, where he was murdered in 1949.

2. Maria Drożdżak: “The Fate of My Father – a Partisan. 1944”. Mrs. Drożdżak tells the story of her father, Edward Korus, who as a young boy was a member of the Resistance Movement. In 1944 he was officially inducted into the underground (partisan) army and was a courier for the partisans. After the war he became a forester and later a member of parliament during Martian Law. He died in 1983.

3. Krystyna Dryla: “A Boy from Abakan. 1939”. Jaroslaw Dryla’s family saga told by his widow. His entire family and many other people from a small town in Northern-Eastern Poland were arrested in 1940 and immediately sent in exile to Kazakhstan. The travel seemed endless and was an utter nightmare. The detailed description of the living conditions and struggle to survive was especially moving. After the end of the war the remaining members of the family returned to Poland.

4. Stanislaw Faliński: “From Siberia to Monte Cassino. World War II”. Mr. Faliński himself shared the story of his life. He is 92 now. After his father was murdered by NKWD (the Soviet Security Service including the Secret Police) in 1940, he and his mother and sister were sent in exile to Kazakhstan. In October 1941 he volunteered to join the Polish Army, which was then being formed in the Soviet Union. With the army he crossed Iran and Palestine to Italy and fought in the famous battle of Monte Cassino.

5. Stefan Kulig: “In the Wapienniki Quarry. 1952”. Mr. Kulig, who is 88 now, told us the story of his life. He was 13 when World War II started. He immediately joined the underground resistance movement and helped to smuggle Polish Home Army officers through the Polish-Slovakian border. Mr Kulig was arrested and sent to the Nazi concentration camp Auschwitz-Birkenau and then to many other camps. Finally he was sent to Ravensbruck Concentration Camp, liberated by the Soviet Army in April 1945. In August 1948 he was again imprisoned by the Polish Communist Security Service and served a five-year sentence for being a member of the underground Home Army during World War II. He barely survived those 5 years being thrown from one place to another. The worst one was a quarry in Wapienniki, where prisoners worked 12 hours a day mainly with their bare hands.

6. Helena Skoczeń: “He crossed the border on St. Stanislaus Day. 1939”. Mrs. Helena’s youngest brother went through the mountains on his own and crossed the “green border” between Poland and Slovakia. He managed to reach Budapest and then went to France, where he joined the Polish Army. He was in the army until the end of the war. After the war he decided to stay in France and become an emigrant. He thus escaped imprisonment and possible death sentence in the Soviet Poland.

7. Stanislaw Skoczeń: “Days and Nights in Dimitrov Coal-Mine. 1953”. After World War II Mr. Skoczen was arrested and sentenced for 6 years of hard labor in the Dimitrov coal-mine in Silesia for his involvement in the Mountainous Retaliation, one of the underground groups resisting the Soviet occupation. His personal tale was very moving.

8. Danuta Rybska: “ My Mother in Ravensbruck”. Mrs. Rybska shared recollections about her mother, who, together with her twin-sister, was placed in the worst Nazi camp. In Ravensbruck Nazi pseudo-doctors ran pseudo-scientific experiments, which was real torture. She survived only thanks to her colleagues-scouts, who took care of her.

We advertised the event by inviting “readers” via all the local newspapers, TV and radio interviews as well as electronic media. We ordered a roll-up with a logo of our “living library” and logos of the HL Program, Europe for Citizens, Net in Action and MTO.

On June 14, 2014 we arranged the place for the event in our school hallway. Volunteers went to drive “living books” to the event site. At 10:00 a.m. six “books” (out of 8 we interviewed about Nazism and Stalinism) and 6 “books” about local Solidarity movement were ready to be read. For 3 hours over 80 participants enjoyed the event.

We hope that our initiative was interesting enough for the public and are ready to repeat it in the future but focused on other periods of history and other areas of life. We believe that direct contact with people we have no chance to meet in our everyday life is the best learning opportunity.

We are deeply grateful to the Italian organization Net in Action for inviting MTO as a Polish partner in this multinational project and would like to thank Europe for Citizens Program for the much needed financial support.